WISC – R zeka testi 6-16 yaş grubuna yönelik uygulanan bir zeka testidir. Bu test bireysel olarak uygulanan bir testtir. Uygulaması 1 – 1,5 saat sürmektedir. Her alt testin soruları test yönergesine uygun bir şekilde çocuğa yöneltilir ve çocuktan sorulan soruları yanıtlaması istenir.

WISC – R zeka testi 1939 da yetişkinler için hazırlanmıştır (Wechsler-Bellevue) olarak adlandırılan bu ölçek 1955 yılında yenilenmiş ve adı WAIS (Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği) olarak değiştirilmiştir.

1949 yılında David Wecsler tarafından geliştirilmiş, 6-16 yaşlarındaki çocuklar için WISC’i ( Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği) hazırlanmıştır. Bu ölçek 1974 yılında gözden geçirilmiş ve standardizasyonu yapılmış böylece WISC- R (Revize Edilmiş Versiyonu) ortaya çıkmıştır. Wechsler daha sonra 4-6 ve 2 yaşlarındaki okul öncesi çocuklar için WPPSI’i (Wechsler Okul Öncesi Çocuklar İçin Zeka Ölçeği ) hazırlamıştır. Wechsler’in getirdiği yeni sistemin en önemli yararı, çocuğun yerini kendi yaşıtları içerisinde görebilmek ve zaman içerisinde bazı karşılaştırmalara gidebilmektir.

Wisc-r Zeka Testinin Üstün Yönleri Nelerdir?

• Wisc-r zeka testi ülkemizde kullanılan yetenek ve zeka testleri arasında geçerlik ve güvenirliği en yüksek olanıdır. Alt testlerinde değişik yetenek alanlarından örnekler bulunması, yorum ve puanlama kriterlerinin netliği, sonuçlarının açık, anlaşılır ve tatmin edici olması bu zeka testinin daha fazla tercih edilmesine neden olmaktadır.
• Wisc-r zekayı çeşitli boyutlardan oluşan bir genel yetenek olarak kabul etmektedir. Wisc-r zeka testinde her alt test farklı bir yeteneği ölçebilmek amacıyla geliştirilmiştir. Bütün alt testlerde kendini gösteren bir genel zekanın varlığı kabul edildiği için alt testler arasında anlamlı ilişkiler bulunması beklenmektedir. Alt testlerden alınan standart puanlar arasındaki belirgin sapmalar klinik veri niteliği taşır ve deneyimli bir wisc-r uygulayıcısı öğrenme güçlüğü, disleksi gibi olası problem alanlarını bu testin yorumlanması esnasında tespit edebilir.
• Üstün yetenekli çocuklara yönelik akademik çalışmalar yürüten tüm kurumlar ve okullar Wisc-r zeka testi sonuçlarına göre değerlendirme yapmaktadırlar.
• Wisc-r zeka testi ile çocuğunuzun zihinsel gelişimini bilimsel sonuçlarla takip edebilme imkanına sahip olarak gerekli eğitim desteğini erken yaşlarda verme fırsatı yakalayabilirsiniz.

Wisc-R Zeka Testini Kimler Uygulayabilir?

Zeka testleri sağlık ve özel eğitim alanlarında çok önemli ve vazgeçilmez katkılar sunan bir ölçüm aracıdır. Wisc-r testi ve diğer zeka testi uygulamalarında Ölçme Aracını Uygulayanlarda Aşağıdaki niteliklerin Bulunması Beklenir;

• Psikolojik danışma ve rehberlik,
• Eğitimde psikolojik hizmetler,

Dolayısıyla testi uygulayacak personel Psikoloji lisans mezunu olmalı aynı zamanda bu ölçme aracıyla ilgili resmi ve özel kuruluşlar ya da meslek örgütleri tarafından verilen eğitim yaşantısına katılarak uygulayıcı yeterlilik sertifikasına sahip olmalıdırlar.

Wisc-r Zeka Testini Tanıyalım

Wisc-r bireylerin zihinsel performanslarını belirlemek amacıyla uygulanan bireysel bir zeka testidir. Wisc-r testi, sözel ve performans olmak üzere iki bölümden, her bölümde bir yedek, 5 ana test olmak üzere altı alt testten oluşmaktadır. Herhangi bir alt testin bozulması durumunda bozulan alt testin bulunduğu bölüme ait yedek test uygulanır. Wisc-r testi sonucunda bireye ait sözel, performans ve genel olmak üzere üç zeka bölümü elde edilir. Wisc-r testinin bazı alt testleri süreye dayalı olarak uygulanır. Bu iki gruba ait testler birbiri ardına verilir. Yani çocuğunuz, sözel zeka bölümüne ait bir test uygulandıktan sonra, çocuğa bir performans zeka testi verilir.

Sözel Zeka Grubuna ait alt testler:

• Genel Bilgi,
• Benzerlikler,
• Aritmetik,
• Sözcük Dağarcığı,
• Yargılama,
• Ek test olarak Sayı Dizisidir.

Performans Zeka Grubuna ait alt testler ise:

• Resim Tamamlama,
• Resim Düzenleme,
• Küplerle Desen,
• Parça Birleştirme,
• Şifre,
• Ek test olarak Labirentler’dir.

Ek test olan Sayı Dizisi ve Labirentler çocuğa uygulanmak zorunda değildir. Ancak, sayı dizisi testi çocuğun kısa-süreli belleğini (short-term memory) ölçmede etkili bir test olduğundan uygulanması tavsiye edilir.

WISC-R Testi’nde Sözel ve Performans Bölümlerinin Farkı Nedir?

WISC-R Testi’nde sözel bölüm, çocuğunuzun kelime ve ifade bazlı becerilerini ölçer. Bu bölümde genel bilgi, yargılama, aritmetik gibi alt testler vardır. WISC-R Testi’nin performans bölümü ise çocuğunuzun zihinsel resimlendirme, şekillendirme ve hizalama becerilerini ölçer. WISC-R Testi’nin performans bölümü bu yüzden daha çok görsel ve elle manipule edilebilen alt testlere sahiptir. Bu alt testler: Resim Tamamlama, Resim Düzenleme, Küplerle Desen, Parça Birleştirme, Şifre ve ek test olarak Labirentler’dir.

Şimdi teker teker testlerin çocuklarda hangi yetenekleri ölçtüğüne bakalım:

Sözel Bölüm Alt Testleri

1. Genel Bilgi: Kristal zeka diye de adlandırılan genel bilgiyi ölçmede uygulanan bir alt testtir. Çocuğunuzun okuldan, ailesinden, ve kültüründen öğrendiği çevresel bilgileri ölçer. Ayrıca, uzun-süreli bellek (long-term memory) göstergesidir.
WISC-WISC-R-Testi

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla birlikte kitap okuyun. Onunla daha açık ve akıcı konuşun. Size nesnelerin isimlerini veya bilgiler sorduğunda cevap vermeye çalışın. Eğer bilmiyorsanız, kendiniz de güvenilir bir kaynaktan öğrendikten sonra onunla paylaşın.

2. Benzerlikler: Çocuğunuzun soyut düşünebilme, ve bu düşünceyi doğru ve açık bir şekilde ifade edebilme yeteneğini
ölçer. Bu alt-testte yüksek skor alan çocukların genelde hayal güçleri geniştir ve sosyal bilimler gibi soyut düşünme yeteneğinin gerekli olduğu alanlarda becerikli olabileceklerinin habercisidir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuza nesnelerin hangi kategorilerden geldiğini söyleyin. Örneğin, ”Papatya bir çiçek türüdür, yani ağaçlar gibi bir bitkidir.” Nesneler arasında ilişkiler kurmaya dikkat edin. Daha önce de belirttiğimiz gibi çocuğunuzla net bir şekilde konuşun.

3. Aritmetik: Bu alt testte, çocuğunuzun aritmetik sorularını çözebilme yeteneği, aynı zamanda kısa-süreli bellek ve çalışan belleğinin kapasitesi ölçülür. Çünkü çocuğunuz, testör tarafından duyduğu soruyu hafızasında tutabilmeli ve işleyebilmelidir. Çocuğunuzun matematik yeteneğinin ve işitsel şekilde problem çözme becerisinin göstergesidir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Matematik ödevlerini beraber yapın. Birlikte problemleri sesli okuyun, ve çözümünün sözel olarak üstünden gidin.

4. Sözcük Dağarcığı: Çocuğunuzun sözcüklerin ve kavramların tanımlarını yapabilme ve bunları ifade edebilme yeteneğini ölçen alt testtir. Aynı zamanda uzun-süreli bellek göstergesidir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuz için nesneleri ve kavramları tanımlayın. ”…. ne demek?” sorularına cevap verin, siz de bilmiyorsanız onunla birlikte öğrenin.

5. Yargılama: Muhakeme, mantık yürütme ve duygusal olgunluk seviyesini gösteren alt testtir. Çocuğunuzun sosyal zekasına dair ipuçları verir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuz için olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurun. ”Niye?” diye sorarsa, mantıklı bir şekilde cevaplandırın. Baştan savmayın. Ayrıca birlikte kitap okumak da çocuğun bu alanda gelişimini sağlayacaktır.

6. Sayı Dizisi: Çocuğunuzun işitsel kısa-süreli belleğini ve çalışma belleğini ölçen alt testtir. Sesli uyaranları algılama, ve zihinsel olarak tekrarlayabilme yeteneğini gösterir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla beraber kitaplardaki resimlere bakıp, isimlerini tekrarlama, matematik sorularını birlikte çözme, sizin anlattığınız bir hikayeyi genel hatlarıyla tekrar anlattırma kısa-süreli belleğini geliştirmeye yardımcı olacaktır.

WISC-R Performans Bölümü Alt Testleri

1. Resim Tamamlama: Çocuğunuzun görsel dikkatini ölçmeye yarayan bir alt testir. Çocuğunuzdan bir resimde (objede) eksik olan detayları göstermesi ve söylemesi istenir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzun görsel dikkatini yoğunlaştırabilmesi için onu puzzle tarzı oyuncaklara teşvik etmek, onunla birlikte oynamak ve zorlandığı yerlerde yardım etmek çocuğunuzun zamanla görsel dikkatini geliştirmesine yardımcı olacaktır. Çok ekstrem durumlarda, eğer bu alt testte ve performans bölümünün birçok diğer alt testinde çocuğunuzun skoru çok düşükse, bir nörolojik test veya muayene yapılması gerekebilir.

2. Resim Düzenleme: Çocuğunuzun görsel dikkatiyle birlikte, olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilme yeteneğini ölçer. Hem kısa-dönemli (short-term memory), hem de çalışan hafızanın (working memory) devreye girdiği bir alt testtir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla görsel olarak mantıklı bir akışı olan, yaşına uygun filmler izlemeniz, ve size “Neden?” soruları sorduğunda, soruların asıl cevabını vermeniz çocuğunuzda zamanla bu becerilerini gelişmesini sağlayacaktır. Ayrıca çocuğunuz okumayı biliyorsa, resimli çocuk hikayelerini okuması da ona katkıda bulunacaktır.

3. Küplerle Desen: WISC-R Küplerle Desen testi görsel zeka ile ilgili birçok unsuru ölçer. Bu unsurlardan ilki, çocuğun gördüğü deseni, kısa-dönemli hafızasına atabilmesi ve kendi küpleriyle deseni yaparken işleyen hafızasını kullanabilmesidir. Ayrıca bu alt testte ellerle manipulasyon, dolayısıyla görsel algı ile hareketsel koordinasyonun birleştirilebilmesi (örneğin, araba kullanırkenki gibi) son derece önemlidir. Eğer çocuğunuzun küplerle desen alt testtindeki skoru ortalamanın üstü veya çok üstündeyse, çocuğunuzun görsel ve çevresel manipulasyon kabiliyeti oldukça yüksek demektir. Bu da onun gelecekte son derece iyi bir mimar veya mühendis (inşaat, motor, araba) olabileceğinin göstergesidir. Bu çocuklar parçanın çevreyle ilişkisinde son derece kabiliyetlidirler. Eğer ki, çocuğunuzun Sözel alt testteki skorları genel olarak düşük, ancak Küplerle Desen skoru çok yüksekse, bu, çocuğunuzun insanlarla çok iletişim kurmadan obje manipulasyonu aktiviteleri yapmayı sevdiğini gösterir. Ki bugün bilgisayardan arabaya kullandığımız tüm araçlar, bu tarz içedönük mizaca sahip başarılı mühendisler tarafından dizayn edilmekte ve üretilmektedir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla sık sık puzzle ve LEGO oynayın. Kişisel cisimlerin olduğu oyuncaklardan çok (Barbie, Action Man gibi), parçasal oyuncaklar alın (Küpler, Domino taşları, Mikado, Jenga, Lego, Puzzle gibi). Benim kendi pratiğimde çok sık farkettiğim bir durum, özellikle kız çocuklarının Küplerle Desen skorlarının genel olarak düşük çıkmasıdır. Bunun sebebi de, aileler kız çocuklarına yukarıda örneğini verdiğim parçasal oyuncaklardan ziyade, Barbie ve Barbie evi gibi, cisimlerin hazır olduğu oyuncaklar almalıdır. Oysaki, kız çocukları da Puzzle ve Lego gibi oyuncaklarla oynamaya teşvik edilmelidir.

4. Parça Birleştirme: Çocuğunuzun parça bütün ilişkisini kavrayabilme ve görsel-hareketsel koordinasyon yeteneğini ölçer.

Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla puzzle oynamak, objelerin parça kısımlarını sorduğunda cevap vermek (Örneğin, ”Arabanın arka tarafına ne denir?” “Tampon.”) çocuğunuzun parça-bütün ilişkisi kurabilme yeteneğini geliştirecektir.

5. Şifre: Şifre testi, çocuğunuzun okulda not alabilme becerisinin çok iyi bir göstergesidir. Bu alt testte çocuğunuzun kalem manipulasyon kabiliyeti, kısa-dönemli hafızasına attığı bilgileri işleyebilme ve hatırlayabilme yeteneği ve konsantrasyon verebilme yeteneği ölçülür. Psikomotor hızı ve görsel-hareketsel koordinasyon da şifre testinin ölçtüğü unsurlardandır.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla sıkıcı olmayan yazı çalışmaları yapmak, (örneğin, siz bir harf veya şekil çiziyorsunuz, o da aynısını kendi kağıdına çiziyor.), eğer çocuğunuz okula gidiyorsa gün aşırı okulda aldığı notları kontrol etmek ve nasıl olduğunu inceleyip öğretmeniyle bu konuda konuşmak, çocuğunuzun zamanla yukarıda belirtlen becerileri geliştirmesine yardımcı olacaktır.

6. Labirentler: Labirent testi de, şifre testi gibi çocuğunuzun kalem manipulasyon ve görsel-hareketsel koordinasyon kabiliyetlerini ölçtüğü gibi, sorun çözebilme yeteneğini ve yaklaşımını da gösterir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuza kitapçılarda satılan çocuk dergilerinden satın alın ve buradaki problemleri, labirentleri, eksiği-bulma testlerini bazen birlikte çözün, bazen ona tek başına çözdürün.

Anne-Babalara önemli not:

Bu yazıyı okuyan anne-babalardan bir psikolog olarak ricam, anne-babalar çocuklarına WISC-R testi yaptıracaklarsa veya yaptırmışlarsa çocuklarına kesinlikle bir performans tedirginliği yansıtmamalılardır. Çocuklarıyla burada okudukları bilgileri paylaşmamalıdırlar. Bu bilgileri paylaşmak veya çocuğunuzu WISC-R testine ‘çalıştırmak’ sadece çocuğunuzun test sonuçlarının normali yansıtmamasına ve geleceğinin bundan oldukça etkilenmesine sebep olur. Çünkü küçücük bir yönlendirme bile bu testlerden şeffaf sonuç alınmasını engelleyebilir. Ayrıca anne-babaların çocuklarının zeka testi sonuçları ile ilgili aşırı endişelenmelerine ve bu stresi çocuklarına yansıtmalarına hiç gerek yoktur, çünkü çocuğunuzun bu alanlardaki ölçümleri sizin ve okulunun desteğiyle değiştirilebilecek ve oldukça ilerletilebilecek ölçümlerdir. Çocukların zekası oldukça esnektir, ve bir o kadar da etkileşime açıktır. Dolayısıyla WISC-R testinden aldığınız sonuçları çocuğunuzun geliştirilmesi veya dikkat edilmesi gereken yönleri olarak değerlendirmeniz hem çocuğunuzun geleceği, hem de sizin çocuğunuzla ilişkinizin korunması açısından son derece önemlidir.