mukemmelliyetcilik4Mükemmeliyetçilik; kelime anlamı olarak kişinin yaptığı her işte veya girdiği her sınavda mükemmel olmak isteği olarak tanımlanabilir. Tanımının ötesinde mükemmeliyetçilik; kimi zaman mükemmel olma isteği ile karıştırılır. Ancak mükemmel olmak isteyen kişi ile mükemmeliyetçi kişi arasında farklar vardır.

Mükemmeliyetçi insanlar; kendilerine ulaşamayacağı yükseklikte ve gerçeklikten uzak hedefler koyarlar, her zaman yeterince iyi olmadıklarını düşünürler ve bu nedenle de hiçbir zaman başarılarından mutlu olmaz ve doyum alamazlar. Yaptıkları işlerde başardıklarının yeterli olmadığını, düşünür, kendilerini başkalarıyla kıyaslar ve hata yapmayı ne kendileri ne de başka kişiler için kabullenemezler. Mükemmeliyetçilik ilk zamanlar güzel bir özellikmiş gibi görünse de gittikçe kişiye zarar veren bir hal alır. Mükemmeliyetçi insanlar ya hep- ya hiç tarzı düşünce mekanizmasına sahip olduklarından bir şeye başlarken mükemmel olamayacağı endişesi ile yapmaktan vazgeçebilirler. Yani en iyiyi yapamamaktansa hiç yapmamayı seçerler. Bu kişiler sonuca odaklıdırlar. Her şeyin bir sonucu olmasının ve bu sonucunda en iyisi olmasını isterler. Bunun için kendilerini acımasızca zorlayarak gerçekçi olmayan hedeflerine ulaşmaya çalışırlar. Karar vermede güçlükler yaşarlar, aşırı titiz ve planlıdırlar.

mukemmelliyetcilik1Mükemmeliyetçilik nasıl oluşur; bu özelliğin temelleri çocukluk döneminde atılmaya başlanır. Dolayısıyla anne ve babanın davranış ve tutumları önemli bir etkendir. Sürekli eleştirilen ve sınıfında hep en iyi , arkadaşlarının arasında hep lider olması beklenen, ailesi ve diğer insanlar tarafından sevilme,onaylanma, takdir edilme,kabul edilme gibi ihtiyaçlarının başardığı zaman karşılandığını gören çocuk mükemmeliyetçi özellikler geliştirir.

Peki ya ergenlik dönemine gelindiğinde; ergenlik dönemi yapısı itibariyle bir bunalım ve kriz evresidir.

Bu dönemde fiziksel ve duygusal değişimler yoğun olarak yaşanır. Genç değişen bedenine uyum sağlamaya çalışırken bir yandan da kimlik oluşturma ve yetişkinler dünyasına adım adım yaklaşma çabasındadır. Arkadaşlık ilişkileri bu dönemde önem kazanmış hatta aile ile olan ilişkilerin önüne geçmiştir. Ergen özgür olmak istemekte ve bunun önünde engel olarak ta ailesini görmektedir. Bu durum genç ile ergen arasında birçok çatışmaya neden olur. Ancak unutulmamalıdır ki bu çatışma gencin gelişiminin normal bir parçasıdır. Anne ve babanın gencin mükemmel olması beklentisi varsa bu durum ergenlik döneminde anne –baba ile genç arasında uyumsuzluklar oluşmasına neden olacakken, gencin kişilik gelişimini de olumsuz etkileyecektir. Genç her ne kadar ailesine karşı tavırlar gösterse de ailesini yine de örnek almaktadır. Dolayısıyla anne-babanın mükemmeliyetçi tavırları gence de yansıyacaktır. Anne baba, kendi gerçekleştiremediklerini çocuklarının gerçekleştirmesini bekler ve onların zihinsel kapasitelerini,becerilerini,ilgi ve isteklerini dikkate almadan onların adına yaşamı onlar için planlarlar. Fakat genç anne babanın bu beklentilerini karşılayacak güçte değilse bu baskı altında ezilecek ve zamanla aşağılık kompleksi geliştirmeye başlayacaktır. Mükemmeliyetçi anne baba tutumu ile yetişen genç, bağımsız olmak ve arkadaş edinmekte zorlanır. Bu da arkadaşlık ilişkilerinin önem kazandığı bu dönemde genci olumsuz yönde etkileyecektir. Çaba göstermesine rağmen okulda ailesinin istediği kadar başarılı olamayan bir öğrenci sınavlarda kaygı yaşamaya başlar. Giderek ders çalışmayı bırakabilir, yani en iyi notu alamayacağı düşüncesiyle hiç ders çalışmama yolunu seçebilir. Gencin kendi iç dünyası ile ailesinin gözündeki konumu çatışabilir. Buda gencin özgüvenini ve benlik saygısını zedeler. Ailesinin istediği gibi olamayan genç tam tersi bir yol seçerek ailesinin karşısında olup, onların asla benimsemeyeceği bir kişilik geliştirebilir.

mukemmelliyetcilik2Anne babanın gencin gelişimine destek verecek bir ortam sağlaması,aile içinde gencin fikirlerine de önem verilmesi, arkadaş ve hayatına dair kararlar alırken seçimleri onun yapmasına izin verilmesi, sevgi ve saygının egemen olduğu bir ortamın sağlanması ailenin genç için yapabileceklerinin başında gelir.

Buna ilaveten, mükemmeliyetçi davranış biçiminin yarar ve zararlarının belirlenmesi gerekir. Ayrıca kişinin kendisine gerçekçi hedefler koyması önemlidir. Gerçekçi hedeflere ulaşıldıkça kişinin kendine olan güveni artar. Olumsuz davranışlardan daha çok olumlu davranışların değerlendirilmesi ve kişinin kendisini ödüllendirmesi ve hatasız insanın olmayacağının bilincine varılması mükemmeliyetçi davranış biçiminden kurtulunmasına yardımcı olur.

Unutulmamalıdır ki, Mükemmel iyinin düşmanıdır ve birçok kez mükemmele ulaşmak için iyi gözden kaçırılır.